‘जनावरले होइन, बरू मान्छेले जनावरलाई दुई गुना बढी भाइरस सार्छन्’

काठमाडौं । मानिसमा धेरै घातक र घातक रोगहरू पशुबाट आएको भनिन्छ । भाइरस जनावरबाट मानिसमा सर्छ भनिदै आएको छ । उदाहरणका लागि एड्सका लागि जिम्मेवार भाइरस चिम्पान्जीबाट मानिसमा आएको हो ।

त्यस्तै, कोभिड–१९ को महामारी चमेरोबाट मानिसमा सरेको भनिएको छ । तर यो सिक्काको एउटा पाटो मात्र हो । मानिस यस मामिलामा जनावरभन्दा धेरै अगाडि रहेका छन् । एउटा नयाँ अध्ययनले जनावरमा भाइरस फैलाउनमा मानिस दोब्बर अगाडि रहेको देखाएको छ । अन्वेषकहरूले सार्वजनिक रूपमा उपलब्ध भाइरल जीनोमको अनुक्रम विश्लेषण गरे र पत्ता यो लगाए कि मानिसहरूले जनावरहरूमा भाइरस सार्न सक्छन् ।

त्यो पनि संख्याको दोब्बर हुने गरी अर्थात् जनावरबाट मानिसमा सर्ने भाइरसको संख्या मानिसबाट जनावरमा सर्ने भाइरसको संख्या भन्दा दोब्बर तिब्रदर रहेको छ। समाचार अनुसार अनुसन्धानकर्ताहरूले १ करोड २० लाख भाइरस जीनोम हेरेर करिब ३ हजार भाइरस एक प्रजातिबाट अर्को प्रजातिमा सजिलै सर्न सक्ने पत्ता लगाएका छन् ।

तीमध्ये ७९ प्रतिशत भाइरसहरू थिए, जुन एक प्रजातिबाट अर्को जनावरमा सर्न सक्छ । बाँकी २१ प्रतिशत मानिसमा फैलिने सम्भावना भएका भाइरसहरू थिए । यी २१ प्रतिशतमध्ये ६४ प्रतिशत भाइरसहरू थिए, जुन मानिसबाट जनावरमा सर्न सक्छ, जसलाई एन्थ्रोपोनोसिस भनिन्छ। जबकि यी मध्ये ३६ प्रतिशत भाइरसहरू थिए, जुन जनावरबाट मानिसमा सर्न सक्छ । यो प्रसारण जुनोसिस भनिन्छ ।

मानिसका घरपालुवा जनावरहरू जस्तै कुकुर र बिरालोहरू एन्थ्रोपोनोसिसको शिकार हुन सक्छन् । साथै घरेलु कामका लागि पालिएका सुंगुर, घोडा, गाईवस्तु आदिमा पनि मानिसबाट भाइरस सर्ने गर्दछ । यस बाहेक, चल्ला, हाँस, चिम्पान्जी, गोरिल्ला, बाँदर र अन्य जंगली जनावरहरू जस्तै र्याकुन, अफ्रिकाको नरम फर मुसालाई पनि यो सूचीमा समावेश गरिएको छ । जंगली जनावरहरूबाट मानिसमा सर्ने अन्य जनावरहरूको तुलनामा धेरै पटक यस्तो देखिएको अनुसन्धान प्रतिबेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

मानिस र जनावरहरूमा अनगिन्ती कीटाणुहरू छन्, जुन धेरै नजिक आएमा सजिलै एकबाट अर्कोमा जान सक्छन् । जबकि भाइरसहरू विभिन्न प्रजातिहरू बीच सजिलै उफ्रन सक्छन् । शरीरको संक्रमित तरल पदार्थ यसको लागि जिम्मेवार हुन्छ । वा जनावरको टोकाइबाट पनि यो संक्रमण हुन सक्छ । शताब्दीको दौडान त्यहाँ धेरै महामारीहरू थिए, जसमा भाइरस, ब्याक्टेरिया र कवकबाट हुने रोगहरू फैलिए र लाखौं मानिसहरूको मृत्यु भएको थियो ।